December 2025. Je presenteert trots de resultaten van je AI-pilot aan het managementteam. Een chatbot die iedere maand 200 gesprekken voert. Een slimme tool die vergunningaanvragen razendsnel analyseert. Medewerkers die moeiteloos conceptteksten maken met hulp van AI.
En dan de vraag: “Geweldig, maar hoe zetten we dit blijvend in? En wat vraagt dat van ons budget?”
Je aarzelt. Want het toekomstplaatje is nog niet helemaal scherp. Klinkt bekend? Je bent absoluut niet de enige én juist daar ligt de kans.
Wat er mis ging (en waarom dat juist normaal is)
- Gemeente A (75.000 inwoners) investeerde €35.000 in een chatbot voor burgervragen. Na een half jaar leverde dat 180 gesprekken per maand op, waarvan 60% echt nuttig. Toch werd het project stopgezet: “Te weinig volume om de kosten te rechtvaardigen.”
- Gemeente B (120.000 inwoners) liet drie medewerkers AI inzetten voor dossieranalyse. Een jaar later gebruiken twee het intensief en besparen daarmee elk 3 uur per week. De derde haakte af. Maar verder bleef de organisatie afwachtend. Het resultaat: een klein innovatief eiland, terwijl de rest niets deed.
- Gemeente C (45.000 inwoners) wilde AI inzetten voor vergunningaanvragen. De leverancier kon niet waarmaken wat was beloofd. Na 9 maanden en €20.000 werd het project beëindigd.
En toch: dit zijn geen mislukkingen. Dit is precies hoe leren eruitziet.
Wat wél werkte (en waarom)
Gemeente D (90.000 inwoners) koos een slimme aanpak. Geen ingewikkelde pilot, maar gewoon 20 medewerkers directe toegang geven tot een AI-tool voor tekstverwerking. Geen uitgebreide trainingen, geen strak proces, alleen de uitnodiging: “Ga het proberen en deel wat je ontdekt.”
Na 4 maanden gebruikten 15 medewerkers de tool wekelijks. Hun ervaringen vormden de basis voor keuzes in 2025. Kosten: slechts €2.400 per jaar. Resultaat: organisatiebrede inzichten in plaats van een afgebakend pilotproject.
Gemeente E (200.000 inwoners) richtte zich op één helder probleem: het samenvatten van raadsstukken voor bestuurders. AI maakte de eerste versie, een juridisch medewerker deed de check. Tijdsbesparing: 40%. Maar nog belangrijker: bestuurders kregen nu altijd een samenvatting, waar dat voorheen alleen gebeurde bij grote dossiers.
De drie harde lessen
- Les 1: Succes vraagt volume
Een chatbot met 200 gesprekken per maand is simpelweg te klein om van waarde te zijn. Zonder voldoende interacties geen leerdata, en zonder leerdata geen verbetering. Pas bij duizenden gesprekken per maand ontstaat écht rendement. - Les 2: Adoptie groeit door vrijheid
AI verplicht opleggen werkt averechts. Waar medewerkers zelf de ruimte kregen om te experimenteren, ontstond enthousiasme. Waar het werd opgelegd, vooral weerstand. Vrijwilligheid maakt het verschil. - Les 3: Klein en scherp is beter dan groot en vlak
Eén proces waarin AI merkbare waarde toevoegt, levert meer op dan vijf processen waar het effect beperkt blijft. Focus en verdieping zorgen voor blijvend resultaat.
Wat dit betekent voor jouw keuzes in 2026?
De begrotingsronde staat voor de deur. De vraag is simpel: investeren of nog even afwachten?
Het antwoord hangt af van je voorbereiding. Heb je pilots gedaan maar de lessen niet écht vastgelegd, dan is investeren niet meer dan een gok. Weet je wél wat werkt en waarom, dan is doorpakken de logische stap.
Ontvang de Pilot-Evaluatie Template – Vul het onderstaande contactformulier in en krijg direct toegang tot 8 gerichte vragen die je helpen beoordelen of jouw pilot schaalbaar is of dat een andere aanpak beter past. Inclusief een handig rekenmodel om de ROI duidelijk in kaart te brengen.
Want 2026 wordt het jaar van keuzes: doorgaan met wat werkt, en stoppen met wat niet werkt.